آشنایی با صنایع دستی مشهد

شهر مشهد مرکز استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران با وسعت ۳۵۱ کیلومتر مربع  است که عنوان دومین کلان شهر و پرجمعیت ترین شهر ایران را بعد از تهران به خود اختصاص داده است. شهر مشهد از شمال با شهرستان کلات، از شمال غربی با درگز، از غرب با چناران و نیشابور و از شرق با سرخس و تربت جام همسایه است و طبیعتی کوهستانی دارد که رشته کوه های هزار مسجد و بینالود آن را در بر گرفته اند. شهرستان مشهد دارای ۴ بخش : مرکزی، طرقبه، رضویه، و احمد آباد می باشد همچنین ۵ شهر به نام های مشهد ، طرقبه ، رضویه، ملک آباد و شاندیز را شامل می شود و از۱۳ دهستان برخوردار است. این شهر بخاطر وجود حرم مطهر امام رضا (ع) به عنوان پایتخت معنوی ایران شناخته می شود و سالانه پذیرای حدود ۲۷ میلیون گردشگر ایرانی و ۲ میلیون گردشگر خارجی است که از مهم ترین قطب های گردشگری کشور محسوب می شود و شما کمتر خانواده ایرانی را میشناسید که حداقل یکبار به این شهر سفر نکرده باشد. اکنون برای آشنایی با صنایع دستی مشهد همراه ما باشید.

صنایع دستی مشهد چیست؟

مشهد مقدس علاوه بر اینکه پایتخت معنوی کشور است و اماکن تاریخی و سیاحتی بسیاری دارد، یکی از قطب های صنایع دستی کشور محسوب می شود. مشهد نیز مثل سایر شهرهای ایران بزرگ دارای صنایع دستی مختص خود می باشد. صنایع دستی، هنری است که از گذشته در ساخت اشیاء زینتی و مصرفی بکار گرفته می شود. با گشت و گذار در بازارهای مشهد، صنایع دستی مختلفی را میبینیم که هر کدام زیبایی و جلوه ی خاصی دارند و نظر زائران حرم مطهر رضوی را به خود جلب می کنند. این دست سازهای زیبا و فوق العاده را بعنوان یک یادگاری بی نظیر از هنرمندان مشهدی می توانیم برای اقوام و آشنایان خود سوغات ببریم. از صنایع دستی مهم مشهد می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• پوستین دوزی مشهد:پوستین، دست سازهایی است از جنس پوست گوسفند، که استاد کاران ماهری را در شهرهای ییلاقی شاندیز و قوچان به خلق این هنر واداشته است. مراحل ساخت به این صورت است که پوستین دوزها پوست تازه گوسفند را پس از دباغی کردن و رنگ آمیزی (به شکل چرمی زرد رنگ) و نرم آماده می کنند. سپس الگوها را مانند خیاط ها برش می دهند و با سوزن می دوزند. برای تزئین آن از هنر رنگ آمیزی و سوزن دوزی استفاده می کنند.
• سنگ‌تراشی و هرکاره‌تراشی:از اصیل ترین صنایع دستی مشهد که قدمتی بیش از ۱۴ قرن دارد میتوان به سنگ تراشی، هرکاره تراشی و قلم زنی اشاره کرد. استادان این حرفه با استفاده از ابزارآلات، اشیای کاربردی و زینتی می سازند و استادان قلم زن بر روی آنها طرح و نقش می اندازند. آنچه اکنون طرفداران بسیاری دارد دیگ ها و ظروف سنگی هستند که بین مردم مشهد به «هرکاره» معروف است و از گذشته تا امروز سوغات مخصوص مشهد بشمار می آید. علاوه بر محبوبیتی که در بین زائران ایرانی دارد، اعراب حاشیه خلیج فارس جزو مشتریان اصلی این دیگ های سنگی هستند.
• فرش مشهد: اکثر موزه‌های سراسر دنیا با قالی های مشهد بخصوص آثار دوران صفویه آراسته شده اند. این شهرت به برکت حضور بارگاه امام هشتم است. در گذشته بسیاری از هنرمندان قالیباف برای زیارت امام رضا (ع) به مشهد مهاجرت می کردند و آثار بی نظیری را خلق کردند. مشهد مقدس مهمترین مرکز قالی بافی استان خراسان است. بعد از آن میتوان به کاشمر، سبزوار و نیشابور اشاره کرد. شناسه ی قالی های مشهد رنگ لاکی، نقش و نگار ترنج و حاشیه لاجوردی است.
• نمدبافی: نمد از پشم گوسفند تهیه می شود. درست کردن نمد به این شکل است که پشم را بعد از تمیز کردن و رنگرزی، حلاجی می کنند و به کمک دست و پا روی زمین می غلطانند به این مرحله نمد مالی گفته میشود که بسیار سخت و طاقت فرساست و در حین کار کف و صابون هم اضافه می کنند، در نهایت پشم بصورت نمد در می آید.
• ارغوان‌بافی: ارغوان درختچه ای خود رو است که در دره های مایان طرقبه رشد می کند. برداشت ترکه های آن از اواسط بهار تا اواخر پاییز ادامه دارد. هنرمندان بافنده این ترکه ها را بصورت تار و پود در هم می بافند و هنری به نام ارغوان بافی خلق می کنند. ارغوان بافی به این گونه است که پس از جمع آوری، ابتدا ترکه ها در محیطی خیس و مرطوب گذاشته شده و سپس به شکل سبد و کالاهای تزئینی بافته می شوند.

جمع بندی

شهر زیبا و مقدس مشهد سالانه میزبان زائران زیادی است که علاوه بر بهره‌مندی از معنویات این شهر، از صنایع دستی فاخر این استان نیز دیدن می‌کنند و بهره‌مند می‌شود. پیشنهاد ما به شما این است که حتما از صنایع دستی این استان زیبا دیدن کنید و لذت ببرید. بازارهای سنتی مشهد همچنان درحال فعالیت هستند و میزبان شما خواهند بود.