بورس صنایع دستی اصفهان 09134189865

راز ساخت و تزیین آثار هنری (صنایع دستی) فلزی

بازدید: 1,098 بازدید
راز ساخت و تزیین آثار هنری (صنایع دستی) فلزی

   همانطور که قبلا قول داده بودیم قصد  داریم چند روش ساخت صنایع دستی فلزی را به شما معرفی کنیم .

در مقاله قبلی آثار هنری و صنایع دستی فلزی را توضیح دادیم.

پس در ادامه با بورس صنایع دستی هنر دیبا همراه باشید.

روش ساخت و شکل‌دهی آثار فلزی

ا- روش کوبشی:

    ساخت اشیا و ظروف با استفاده از چکش و سندان را روش کوبشی می‌گویند. این روش شامل دواتگری، ورقه‌کاری و پرس و خم‌کاری می‌شود.

دواتگری:

    شکل‌دهی ورقه‌های فلزات چکش‌خوار به صورت مدور ، متقارن، حجمی و بدون درز و با استفاده از چکش و سندان‌های خاص برای تولید ظروف یک پارچه را دواتگری گویند.

   ظروف حاصل از دواتگری در شکل و اندازه‌های مختلفی دیده می‌شوند. انواع ظروف کوچک و بزرگ مانند : بشقاب، کاسه، تنگ، صراحی، دیگ، پاتیل، سینی، قاب، قدح، کوزه و غیره از آن جمله‌اند .

ظرف ساخته شده به روش دواتگری

    انواع سندان و چکش، قیچی‌آهن‌بر، پرگارفلزی،سنبه، شعله پخش کن، سوهان‌فلزساب و گونیا مهمترین وسایل و ابزار مورد استفاده در دواتگری است.

   مهم‌ترین مواد اولیه‌ی به کار رفته در این هنر ورقه‌های فلزاتی مانند مس، نقره ، طلا و دیگر فلزات مشابه با ضخامت‌های مختلف است.

مراحل تولید آثار دواتگری عبارتند از :

– ورقه‌ی فلزی را انتخاب می‌کنند و آن را با توجه به شکل و اندازه‌ی (ارتفاع) ظرف مورد نظر به صورت دایره برش می‌زنند .

– ضربه‌های پیاپی و یکنواخت در چند مرحله از مرکز صفحه‌ی فلزی آغاز و به سمت محیط آن وارد می‌شود تا ظرف به تدریج شکل گیرد.

یادآوری:

    هم‌زمان در بین مراحل وارد نمودن ضربه‌های جکش، ورقه‌ی فلزی را به صورت موضعی حرارت می‌دهند تا شکل‌پذیری آن راحت‌تر انجام شود.

 

 ورق کاری:

     برش  و شکل‌دهی ورقه‌های فلزات نرم به صورت مسطح و حجمی با استفاده از ابزارهای گوناگون برای تولید ظروف، اشیا و جعبه‌های درزدار را ورق کاری گویند.

    جعبه‌ی جواهر، پایه‌ی شمعدان و سینی و ظروف برخی از محصولات این روش فلزکاری است که گاهی با نقش و نگارهای سنتی و رنگ‌های مینایی تزیین می‌شود .

ظرف ساخته شده به روش ورق کاری

   در مراحل تولید محصولات با این روش، پس از خم‌کاری درگیر شدن لبه‌ی ورقه‌های فلزی با یکدیگر و اتصال آن‌ها، با ضربه‌های چکش، درزهای باقی مانده را با جوش یا لحیم از بین می‌برند.

روش ریختگی (قالبی):

     ساخت اشیا و ظروف گوناگون با ریختن فلز مذاب در قالب‌های مقاوم (گچی، چدنی، شنی و …) را « روش ریختگی» یا «قالبی» گویند .

     این شیوه در آثار هنری فلزی برای ساخت تعدادی از نمونه‌های مشابه یک قطعه یا شی به کار می‌رود. قطعات قفل و لولا،  ابزار و وسایل فلزی (صفحه‌ی ترازو، شاهین ترازو، تبر، قیچی و …)، بخش‌ها و اجزای ظروف (شیر برنجی سماور) و نمونه‌های مشابه از آن جمله اند .

به روش ریختگی

    تزیین در این محصولات، هم می‌تواند همزمان با ریختن مواد مذاب و در قالب شکل بگیرد و هم پس از خروج از قالب به روش‌های گوناگون بر آنها انجام شود.

   کوره، بوته ، انواع قالب‌هاء درجه( محفظه‌ی مهار کننده‌ی شنها و قالب‌ها)، انبر، سوهان، مشعل و ابزار و وسایل ایمنی ابزار و وسایلی است که در این روش به کار می‌رود .

    مراحل تولید آثار فلزی روش ریختگی بدین شرح است:

– با استفاده از ماسه‌ی نرم قالبی از شی مورد نظر تهیه می‌کنند.

– فلز (مس، برنج و …) را در داخل بوته گذاشته و در کوره با درجه حرارت مناسب ذوب می‌کند.

– با انبر مخصوص بوته را از کوره خارج کرده و مذاب آن را از روزنه‌ی مخصوص به صورت یکنواخت درون قالب می‌ریزند.

-پس از اطمینان از سرد‌شدن کامل قالب، شیء را ازدرون درجه خارج ساخته و پرداخت می‌کنند .

– در صورت  نیاز می‌توان روی آن را به روش‌های گوناگون تزیین کرد.

 

ساز و بست:

     ساخت، بست و اتصال اشیا و ظروف با انواع شیوه‌های فلزکاری را روش  ساز و بست  گویند. همان طور که قبلا اشاره شده این روش شامل ملیله سازی، قفل سازی، ابزار و یراق‌آلات‌سازی می‌شود .

ملیله سازی:

    شکل‌دهی و تابیدن مفتول‌های نقره و طلا، ساخت گل ریزه‌ها، کنار هم چیدن و لحیم کاری آنها برای ساخت اشیای مختلف تزیینی و کاربردی را ملیله سازی می‌گویند

هدف و کاربرد:

    ملیله سازی در ساخت ظروف، اشیا و زیورآلات ظریف، کاربرد دارد.

شکل ظاهری:

   این آثار به شکل‌های حجمی و مسطح بوده و از نقوش بته جقه، گل‌های ختایی، گل و مرغ و … تشکیل شده‌اند. همچنین با آرایه‌هایی مانند سنگ‌های نیمه قیمتی، آینه و شیشه‌های رنگی آراسته می‌شود.

فناوری (روش تولید)

– ابزار و وسایل: وسایل و ابزار مورد استفاده در ملیله سازی به شرح زیر است:

الف – ابزار و وسایل آماده‌سازی مفتول‌ها و رشته‌ها شامل، کوره‌ی ذوب فلز، انواع بوته، قالب شمش، انبر، حدیده ، دستگاه نورد، چکش و سندان .

ب – ابزار و وسایل آماده‌سازی زنجیره‌ها و تسمه‌ها شامل انبرک، سیم چین، قالب و ظروف چدنی، دستکش و مشعل دستی،

ج – ابزرا و وسایل مراحل تکمیلی، شامل، انواع انبر، سوهان فلز، سنباده، ظرف اسید و دستگاه پرداخت.

مواد و مصالح:

    در تولید محصولات ملیله، بیشتر از فلزات گرانبها همچون نقره و طلا استفاده می‌شود. مواد جانبی دیگر شامل پودر بوراکس، موم طبیعی و اسید‌استیک در مراحل تکمیلی محصول به کار می‌رود.

مراحل تولید:

      آماده‌سازی مفتول‌ها و زنجیره‌های ساخت و پیچش گلریزه‌ها، نصب و پر کردن چشمه‌های به وجود آمده هر یک  دقت، ظرافت و مهارت ویژه‌ای را می‌طلبد. مراحل کار به ترتیب زیر است:

– قاب و قواره‌ی شی مورد نظر را آماده کرده و طرح ملیله را بر دیواره‌های آن مشخص می‌کنند.

– مقدار مواد اولیه‌ی مورد مصرف را برای تولید زنجیره‌های نقره‌ای، برآورد می‌کنند.

– پس از تهیه شمش نقره آن را در چند مرحله نورد داده و به ورقه تبدیل می‌کنند.

– ورقه‌های حاصل از نورد را به صورت نوارهای باریک می‌برند.

– نوارهای باریک را با دستگاه حدیده در چند مرحله به مفتول‌های نازک تبدیل می‌کنند.

– مفتول‌های نازک  را به اندازه‌های لازم برش می‌زنند.

– دو مفتول ملیله را به یکدیگر می‌تابند.

 – مفتول‌های تابیده را برای ایجاد رشته‌های کنگره‌دار (زنجیره) با چکش و سندان می‌کوبند.

– قالب چدنی را موم اندود می‌کنند.

– خطوط محیطی و خانه‌بندی طرح را به وسیله‌ی تسمه‌های باریک نقره‌ای روی موم پیاده می‌کنند.

– مفتول‌های آماده را به صورت گل ریزه‌های بسیار کوچک شکل می‌دهند.

– درون خانه‌بندی‌ها را با گل ریزه‌های تابیده شده به صورت فشرده پر می‌نمایند.

– پودر بوراکس و نقره را روی ملیله‌های شکل گرفته می‌پاشند و با حرارت مشعل آنها را به یکدیگر لحیم کرده و سپس موم را ذوب می‌کنند .

– با اسید دوده‌ها و سوخته‌های موم را زدوده و ملیله را سفید کاری می‌کنند .

– پرداخت نهایی را انجام می دهند.

ملیله پرداخت شده
دسته‌بندی آثار صنایع دستی فلزی
اشتراک گذاری
نوشته های مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سبد خرید

سبد خرید شما خالی است.

ورود به سایت