پارهاى از طرحها، کنترل شدهتر و بعضى نیز آزادترند و شاید به همین سبب، داراى خطوط و حرکات پیشبینى ناپذیر و هیجانانگیزترى باشند. پارهاى دیگر از آثار همداراى هر دو ویژگى هستند .
طراحى آزادانه یا فىالبداهه را براى دستیابى به جوهره مدل و تسخیر و بیرون کشیدن آن نیاز داریم؛ همچنین به مهارت کنترل شده یا تحلیلگرایانه نیز براى آراستن و برجسته کردن یک موضوع نیازمندیم (براى مثال در برخى آثار، امرفىالبداهه بودن بر تحلیل و دقت غلبهدارد و از این رو داراى خطوط شتابآلود و به اصطلاح «پرتابى» هستند). این گونه طراحان در اسکیسهاى خود، کار را با مجموعهاى از خطوط آزاد و تصادفى آغاز مىکنند، اما به تدریج از میان همان خطوط تصادفى، براى مثال شکل سر یک شیر، یک انسان یا هر چیز دیگرى پیدا مىشود. شاید خطوط اولیه در ابتدا فىالبداهه باشند، اما سرانجام به خطوط دقیقتر و کنترل شدهتر تبدیل
مىشوند . در طراحى، تغییر ضخامتهاى خطوط و حالت پرتابى و سریع، حاکى از انرژىهاى آزاد شده، طراوت و سر زندگى است .
خطوط بعضى دیگر از هنرمندان مانند «ونگوگ،» نیرومند هستند و از درونى پر التهاب و دردناک سرچشمه مىگیرند که بسا ناشى از زندگى تلخ و پر درد هنرمند باشد.