ا- روش بافندگی دستی

در هم پیچاندن (تنیدن) و بافتن الیاف پشمی و رشته‌های مختلف سلولزی (گیاهی) رنگارنگ به کمک دست و پا و ابزار ساده برای تهیه‌ی شیئی یکپارچه ، به صورت مسطح یا حجم دار (فرش، پوشاک و ظرف) را روش بافندگی دستی می‌گویند. (بافندگی دستی- نمدمالی)

این روش بافندگی در زمره‌ی ابتدایی‌ترین و قدیمی‌ترین روش‌های بافندگی است زیرا محصول بدون استفاده از دار ، ابزار و دستگاه‌های ویژه و تنها با کمک دست و پا، تولید می‌شود.

روش بافندگی دستی به دو شیوه‌ی تنیدن الیاف حلاجی شده‌ی پشمی و بافتن رشته‌های سلولزی رواج دارد. در ادامه به شرح هر یک از این شیوه‌ها می‌پردازیم :

الف – تنیدنی

تعریف :

تنیدن و در هم پیچاندن نامنظم الیاف حلاجی شده‌ی پشمی در رنگ‌های گوناگون به صورت ساده و نقش‌دار و متراکم و یکپارچه کردن آنها به کمک دست و پا را شیوه‌ی تنیدنی گویند .

انواع:

تنها محصول این شیوه نمده است. از آنجا که شیوه‌ی تنیدن الیاف برای به دست آوردن نمد با فشارها و حرکات مالشی پیاپی آنها بر سطح زمین و به کمک دست و پا در مراحل مختلف انجام می‌شود. به این فرآیند نمد مالی می‌گویند .

هدف و کاربرد:

نمد از گذشته‌های دور کاربردهای گوناگونی داشته است که مهم‌ترین آنها شامل فرش کردن سطوح محل سکونت، تهیه‌ی انواع پوشاک مانند کلاه و بالا بوش، پاپوش و … می‌باشد.

شکل ظاهری:

محصولات نمد مالی (بافندگی دستی- نمدمالی) با توجه به کاربرد آنها شکل‌های مختلفی دارند اگر برای پوشاندن سطوح به کار رود به صورت تخت و در شکل‌های مربع، مستطیل، دایره و بیضی و گاه شکل‌های دیگر دیده می‌شود. آثار نمدی که برای پوشاک تهیه شده‌اند به صورت حجمی بوده و شکل متناسب با کاربرد دارند، با وجود این بیشتر یکپارچه و بدون درز یا دوخت تهیه می‌شوند. نمد را به دو صورت ساده و نقش‌دار تولید می‌کنند.

نقش‌هایی که در نمد مورد استفاده قرار می‌گیرد بسیار ساده و به دلیل ویژگی‌های تولید امکان ایجاد نقوش پیچیده را ندارد. رنگ آمیزی نمد و نقش‌های آن در اصل محدود به رنگ‌های طبیعی پشم شامل سفید ، سیاه ، قهوه‌ای و خاکستری می‌باشد. اما امروزه از الیاف رنگ‌آمیزی شده‌ی گوناگونی (قرمز، زرد، آبی نارنجی و …) استفاده می‌کنند .

فناوری (روش تولید)(بافندگی دستی- نمدمالی)

ابزار و وسایل: دو قطعه کرباس متناسب با اندازه‌ی نمد مورد نظر، قطعه‌ای حصیر، چنگال (ابزار ساده‌ی خوبی برای پخش کردن الیاف)، طناب و ظرف آب و صابون، ابزار و وسایلی هستند که در نمد مالی به کار گرفته می‌شوند.

مواد و مصالح:

الیاف حلاجی شده‌ی پشم خود رنگ با رنگ‌آمیزی شده ، آب و صابون مواد اصلی مورد استفاده در نمد مالی است.

مراحل تولید

حصیر را متناسب با اندازه‌ی نمد موردنظر بر روی زمینی هموار پهن کرده و پارچه‌ی کرباس را روی آن می‌گسترانند.

پشم‌های حلاجی شده را با چنگال به صورت یکنواخت (به ضخامت یکسان) بر روی کرباس پخش می‌کنند (برای تهیه‌ی نمد نقش‌دار الیاف رنگین را روی پارچه‌ی کرباس بر اساس طرح و نقش مورد نظر مرتب کرده و سپس لایه‌ای از پشم‌های یک رنگ را با ضخامت یکسان بر آن می‌ریزند)۔

مقداری محلول آب و صابون را به صورت یکنواخت بر توه‌دی الیاف می‌پاشند.

پارچه‌ی کرباس دوم را بر سطح مجموعه‌ی الیاف گسترده و با دقت و فشار آن را لوله کرده و به صورت استوانه در می‌آورند .

استوانه‌ی حاصل را با طناب محکم می‌بندند.

یک یا چند نفر نمدمال مجموعه‌ی پیچیده شده را با فشار و مالش دست و پا و ضربه‌های پیاپی بر زمین کوبیده و به صورت رفت و برگشت می‌غلطانند.

نمدمالان آن قدر این کار را ادامه می‌دهند تا الیاف پشم در هم تنیده و متراکم شوند و نمدی با ضخامت حدود یک سانتی‌متر حاصل شود.