تراش سنگ (سنگ تراشی)
تراشیدن سنگها به منظور ساخت و تزبین اشیاء در شکلهای حجیم و مسطح با استفاده از ابزار متنوع را سنگ تراشی میگویند . آثار خراطی، نقش برجسته کاری سنگ و جواهر تراشی از محصولات این گروه است.
خراطی؛ تراشیدن دورانی قطعهی سنگی به وسیلهی چرخ خراطی، برای ساخت اشیایی با حجم متقارن و مدور را خراطی گویند.
هدف و کاربرد آثار خراطی:
انواع ظرف شامل دیگه ،دیگچه، دیزی، هاون، قاب و قدح، کاسه، بشقاب، جام، گلدان و همچنین اشیابی دیگر مانند مهرههای گردنبند، نردهها و فوارهها از محصولات خراطی است .
شکل ظاهری آثار خراطی:
این آثار معمولا باسطحی صاف و صیقلی به شکل مدور و استوانه ای با مخروطی دیده میشوند. چرح خراطی این قابلیت را دارد که سنگ تراشی بتواند در طول قطعه، قطرهای مختلفی را ایجاد کرده و آثار سنگی متنوعی را با پابه، شکم، گردن و دهانه در اندازههای مختلف به وجود آورد. هنگام ساخت و شکل دهی اشبای سنگی به روش خراطی تنها میتوان با ایجاد خطوط موازی، مارپیچ، گود و برجسته و پهن و باریک آنها را تزیین کرد.
فناوری و روش تولید آثار خراطی
ابزار و وسایلی :
شامل دستگاه سنگبره چرخ خراطی (برقی و پایی) انواع قلم (کف تراش ، تهسایی ، درون تراش و …)، چکش و وسایل ساب می شود.
مواد و مصالح:
سنگهای ابزاری که برای خراطی به کار و میروند باید تراکم مناسبی داشته باشند که سنگ مرمر رایج ترین آنهاست .
مراحل تولید خراطی سنگ
ابتدا سنگ را آماده سازی (تراش گوشههای ناهموار سنگ با قلم و چکش یا دستگاه) میکنند .
قطعهی سنگ را از دو طرف روی چرخ خیاطی ثابت و تنظیم میکنند .
دیوارهی بیرونی و قطرها را متناسب با شی مورد نظر میتراشند.
بخش فوقانی را لبتراشی و بخشی انتهایی را کف تراشی میکنند.
حفرهای در سر شی ایجاد میکنند و درون آن را تا به دست آمدن ضخامت مناسب دیواره میتراشند.
درون و بیرون شی را میسایند.
با ایجاد خطوط موازی یا مارپیج، بخش بیرونی شئ را تزیین میکنند.
پرداخت نهایی را انجام میدهند.